Nazwa szczytu pochodzi od zalegających w zacienionych miejscach nawet do późnej wiosny warstw śniegu. Góra po raz pierwszy pojawia się na mapie Śląska Jonasa Scultetusa w 1625 roku, natomiast jako nazwa pojawia się w 1325 roku jako Snesnicke Montes będące źródłem rzeki Morawy, wówczas miejsca wydobycia rud srebra. W 1571 roku pojawiła się nazwa Schneeberg obowiązująca do dziś w literaturze niemieckiej.

Szczyt jest zwieńczeniem 6 grzbietów górskich rozciągających się w różnych kierunkach, tworzących jakby macki ośmiornicy, co stanowi rzadkość w polskich górach. Można wśród nich wyróżnić pasma z Małym Śnieżnikiem, które graniczy z górami Bystrzyckimi, pasma z Czarną Górą, a także ze Stromą, Igliczną i pokaźne pasmo Susiny położone w Czechach.

Zbocza Śnieżnika ukształtowane są poprzez głębokie erozyjne doliny potoków między innymi Czarnej, Wilczki, Kleśnicy oraz Kamienicy, a na południowym zboczu pod szczytem znajdują się źródła Morawy. Na uwagę zasługuje fakt, że potoki te należą do 3 zlewisk – morza Bałtyckiego, Czarnego oraz Północnego.

Występuje tutaj piętrowy układ roślinności. Na najniższych piętrach można spotkać łąki, pastwiska, lasy mieszane, a wyżej las mieszany górski [foto], bądź bór górski, gdzie dominują świerki z domieszką buka, a także jodły, grabu, modrzewia oraz brzozy. Najwyżej spośród drzew sięga świerk, tworzący najwyższe piętro lasów.

Na zboczach wśród lasów i łąk przebijają się rozległe rumowiska skalne, w tym Jaskółcze Skały oraz malownicze skałki. Na zachodnim zboczu znajduje się zrównanie terenu pokryte miejscami podmokłymi łąkami oraz niewielkimi torfowiskami, jest to Hala pod Śnieżnikiem.

Szczyt zbudowany jest z odpornych na erozje, bardzo starych skał gnejsowych i jest pokryty roślinnością wysokogórską.

Obszar Masywu Śnieżnika oraz sam szczyt stanowi ważny zespół przyrodniczy – flora a zwłaszcza fauna są tutaj najbogatsze, biorąc pod uwagę obszar całych Sudetów. Składają się na to warunki glebowo – klimatyczne oraz zazębianie się obszarów zasięgu różnych zwierząt oraz roślin. Szczególnie cenna jest roślinność najwyższego szczytowego piętra, składająca się głównie z traworośli – trzcinników, wymienić też tutaj można: stanowiska szaroty norweskiej, storczyka gółki, fiołka sudeckiego, dzwonka brodatego, szczwoligorza pochwiastego – jedyne stanowisko w Sudetach, czy endemit na skalę światową – podgatunek pierwiosnki wyniosłej.

Występują tutaj również specyficzne gatunki owadów takie jak: pośnieżek czy skoczogonek, a z motyli gatunki gąsieniczek nie występujące nigdzie w Polsce oraz endemiczne gatunki chrząszczy, błonkówek i pajęczaków. Na zboczach spotkać można jelenia, sarnę, lisa, borsuka, a z gadów przemykają salamandra plamista i żmija zygzakowata.

Bogactwo przyrody ożywionej dostatecznie poznane dzięki badaniom Ferdynanda Paxa z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz ciekawe ukształtowanie terenu skłoniło władze do wyznaczenia w 1938 roku rezerwatu przyrody Śnieżnik Kłodzki – o pow 450 ha a następnie jego reaktywację w 1965 roku – jednak już o mniejszej powierzchni 181 ha.

Rozległa panorama roztaczająca się ze szczytu wpłynęła na wybudowanie wieży widokowej [foto]. Została ona zbudowana w latach 1895-99 przez Kłodzkie Towarzystwo Górskie i nazwana na cześć entuzjasty tych terenów cesarza Fryderyka Wilhelma II, której budowę przyspieszyła śmierć cesarza w 1888 roku. Miała ona wysokość 34m, średnice 11,5m w przyziemiu, mury miały grubość 1,75m przy gruncie. Składała się ona z 2 nierównej wysokości baszt – symbolizujących przymierze austriacko – niemieckie. Projektantem jej był Feliks Henry z Wrocławia. W przyziemiu umieszczona była sala pamięci cesarza Wilhelma, a na ostatniej kondygnacji mieściła się sala widokowa z oknami, prawdopodobnie przykryta szklaną kopułą. Na skutek dewastacji i braku środków na konserwacje (lub też może niechęci władz komunistycznych) została ona zburzona w 1973 roku. Dziś została po niej sterta kamieni [foto] wpisująca się w krajobraz szczytu.

Schronisko PTTK “Na Śnieżniku” [foto] mieszczące się na Hali pod Śnieżnikiem swoją historią sięga roku 1871, kiedy to zostało zbudowane obok istniejącej już fermy i początkowo było zwane Szwajcarką, po wielu modernizacjach uzyskując dzisiejszy kształt. Powstało ono z inicjatywy księżnej Marianny Orańskiej właścicielki tych terenów, która również przyczyniła się do budowy szlaków co zapoczątkowało ruch turystyczny w tych górach. Księżna wprowadziła także zwyczaj podziwiania wschodów i zachodów słońca, zgodnie z modą panującą wówczas w Europie. Równocześnie od 2 połowy XIX wieku rozwijało się narciarstwo oraz saneczkarstwo. Przebywał tu między innymi Mathias Zdarsky – pionier alpejskiej techniki narciarskiej.

Pierwsze udokumentowane wejście na szczyt odbyło się 9 sierpnia 1765 roku dokonane przez ks. Henryka pruskiego oraz Wilhelma i Fryderyka Brunświckich. W późniejszym okresie szczyt zdobywali narciarze między innymi niemiecki pionier narciarstwa dr Oskar Gutwiński.

Pierwszy pomiar wysokości szczytu został dokonany w 1796 roku przez ks kanonika Alojza Davida – wyliczył on wartość 730 wiedeńskich sążni – czyli 1384,4 metra. Współczesny wynik 1424,932 metra uzyskano w 1862 roku.

Jarek

Literatura:
1. Krzysztof Mazurski, Ziemia Kłodzka część południowa, Sudety, 1996
2. Krzysztof Mazurski, Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie, Sudety, 1995
3. Sudety, przewodnik i atlas, Bezdroża, 2009
4. Robert Szewczyk, Szlakiem sudeckim, Muza, 2010
5. Słownik geografii turystycznej Sudetów 16, Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie, Kraj, 1993
6. Krzysztof Mazurski, Geografia turystyczna Sudetów, Wrocław, 2003

Najwyższe pasmo Sudetów – Karkonosze należało do najwcześniej eksplorowanych gór w Europie
Za początek turystyki w Sudetach uznaje się powstanie uzdrowiska Cieplice pod koniec XIII w, wzrosło wtedy zainteresowanie regionem zwłaszcza okolicami Cieplic. Przyjmuje się, że II połowa XVII w dała początek wędrówkom turystycznym, do grona atrakcji turystycznych dołączyło wówczas wiele dobrze znanych dzisiaj miejsc: wodospady Szklarki [foto] i Kamieńczyka [foto], Śnieżne Kotły [foto], Mały [foto] i Wielki Staw, skałki Pielgrzymy, Twarożnik [foto] oraz Słonecznik [foto].
W XVIII wieku do grona uznanych atrakcji dołączyły także:
Śnieżnik, Międzygórze, Szczeliniec Wielki [foto], góra Ślęża, skalne miasto Adrspasske skały.

Obecne dziś schroniska swój początek wzięły od położonych przy popularnych górskich trasach bud pasterskich lub strażnic które wyewoluowały w gospody – miejsca odpoczynku dla wędrowców. W ten sposób później powstały popularne schroniska: Samotnia [foto], Strzecha Akademicka, Na Hali Szrenickiej, Pod Łabskim Szczytem, Lucni Bouda, Na Śnieżniku [foto] i wiele innych. Już pod koniec XVII w schroniska pełniły funkcję noclegową, a w niektórych – np. w budzie Hampla ( Strzecha Akademicka) wyłożono księgi pamiątkowe aby móc się do nich wpisać.

Powstałe w XIX w towarzystwa górskie zabrały się za budowanie infrastruktury turystycznej. Tak powstały ścieżki górskie, oznakowano szlaki, wytyczono trasy narciarskie i saneczkowe, wybudowano punkty widokowe, postawiono tablice pamiątkowe, pomniki a nawet posadzono egzotyczne rośliny. Do znaczących inwestycji towarzystw należały: schroniska Na Stogu Izerskim (Góry Izerskie) i Andrzejówka (Góry Suche), obserwatorium meteorologiczne I klasy na Śnieżce [foto], szlak – Droga Jubileuszowa (na Śnieżkę) oraz Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze

W różnych okresach historii Sudety odwiedziło wielu znanych Polaków, byli tutaj m.in.: król Polski Jan Kazimierz, królowa Marysieńka Sobieska, Hugo Kołłątaj, Józef Wybicki, Fryderyk Chopin, Adam Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Wincenty Pol.

Istotny wpływ na rozwój regionu i turystyki miały wydarzenia historyczne, które wymienię w porządku chronologicznym:

- powstanie uzdrowiska Cieplice początkiem turystyki w Sudetach – poznawanie okolic uzdrowiska (XIII w)
- 1675r – od uderzenia pioruna płonie zamek Chojnik – Ruiny stają się ciekawą atrakcją turystyczną
- powstanie w 1681r kaplicy Św. Wawrzyńca na Śnieżce – fundatorem był hrabia Christoph Leopold von Schaffgotsch, a poświęcona została przez opata Bernarda Rosę z Krzeszowa
- w 1684 bikup z Hradca Kralove poświęcił źródło Łaby – które stało się celem wędrówki wielu pielgrzymów oraz turystów
- w 1813 Franz Pabel – sołtys Karłowa otrzymując nominacje na przewodnika po Szczelińcu zostaje pierwszym w Europie przewodnikiem górskim
- 1817 – pierwsza w Europie organizacja przewodnicka – Korpus Przewodników Górskich i Tragarzy Lektyk i Bagaży- powołana przez starostę Jeleniej Góry
- 1880 rok – powstaje sekcja karkonoska Towarzystwa Górskiego dla Czech (później niezależne Austriackie Towarzystwo Karkonoskie -1883), w tym samym roku powstaje także Towarzystwo Karkonoskie w Jeleniej Górze, wydarzenia te dają początek masowej turystyce w Sudetach
- 1881 – powstanie Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego
- 1884 – powstało Niemieckie Towarzystwo Górskie Jestedu i gór Izerskich (Liberec)

Organizacje przewodnickie które powstawały z inicjatywy lokalnej ludności rozbudowały w dużym stopniu infrastrukturę turystyczną, a oto kilka związanych z tym kilka faktów :

- 1806 – pierwsza mapa turystyczna Sudetów – skala 1:100000
- powstanie wież widokowych, na szczytach górskich: Wielka Sowa (1886), Śnieżnik (1899) [foto], Jested koło Liberca (1907), Pradziad w Wysokim Jesionku (1910), co ciekawe na śnieżce wieży nie postawiono),
- XIX / XX w- powstaje kilkanaście skoczni narciarskich oraz torów saneczkowych
- w latach 20 XX w – w Szklarskiej Porębie powstaje najnowocześniejszy na świecie tor bobslejowy – wzór dla obiektów w Lake Placid i w Japonii (miał on być częścią nie zbudowanego ośrodka sportowego na zboczu góry Przedział). Warto nadmienić że Szklarska Poręba (należąca wtedy do Niemiec) była znaczącym ośrodkiem turystycznym ustępującym jedynie takim miejscom jak Wiesbaden, Garmisch-Partenkirchen , czy Baden-Baden.

Opracowanie: Jarek
Źródło: artykuł dr Michała Woźniaka: Od pasterskich Bud do Schronisk, WiŻ 9 Wrzesień 2010 (909)